ANAL FİSSÜR NEDİR?
Makatta çatlak anlamına gelir.
Anal mukoza nazik bir yapıya sahiptir. Kolayca yaralanır. Bir kez bütünlüğü bozulan dokunun iyileşmesi zaman alır. Tekrarlamaya müsaittir. Sık tekrarlayan yırtıklar kalıcı olarak doku beslenmesini bozar. Bu durumda derin ve fibrotik sert zeminli bir yırtık kalıcı olur ki buna kronik anal fissür denir. Kabızlık, tuvalette uzun oturma, dışkılama sırasında elle müdahale başlıca nedenleridir. Kanama, kaşıntı, dışkılama sonrası ağrı gibi şikayetlere yol açabilir. Kanama dışkılama sonrası damla tarzında olur.
Sentinel pile: kronik anal fissürde tekrarlayan doku yaralanmaları nedeniyle
Tıbbi tedaviye yanıt vermeyen olgularda botilinium toxin uygulaması ile çözüm sağlanabilir.
Anal fissür tedavisine yanıtın ve tekrarlamamasının ana unsurlarından biri sizlerin lifli beslenmeye özen göstermeniz ve bol su içmeniz olacaktır.
ANAL FİSSÜR
Anal fissür, yani halk arasında bilinen adıyla makat çatlağı, anüsün iç yüzeyindeki ince nemli dokunun yırtılmasıdır. Genellikle kabızlık veya sert dışkı geçişi gibi mekanik travmalara bağlı olarak gelişir. Şiddetli ağrı ve tuvalet sonrası kanama bu durumun tipik belirtilerindendir.
BELİRTİLER
- Tuvalet sırasında batma ve keskin ağrı
- Tuvalet sonrası birkaç saat sürebilen yanma hissi
- Klozette, dışkıda veya tuvalet kağıdında parlak kırmızı kan
- Anüs çevresinde gözle görülen küçük çatlak veya doku fazlalığı (sentinel pile)
AKUT VE KRONİK AYRIMI
Akut fissür: 6 haftadan kısa sürede ortaya çıkan ve tedaviye duyarlı
Kronik fissür: 6 haftadan uzun süren, kenarında deri fazlalıkları gelişmiş, zor yırtıklar.
TEDAVİ:
- İlk basamak (Konservatif /Ev tedavisi)
- Lifli ve yeterli sıvı alımı, dışkıyı yumuşatarak zorlanmayı azaltır.
- Sıcak su oturma banyoları: Günde 2- 3 kez, 10 -20 dakika anal kas spazmlarını azaltır ve iyileşmeyi destekler
- Anal masaj, ılık banyo sonrası nazikçe gevşemeyi ve kan akışını arttırmayı sağlar.
- Dışkı yumuşatıcılar / laksatifler gerekliyse kullanılır.
- Topikal Medikal Tedavi
- Nitrogliserin merhemi ve kalsiyum kanal blokerleri (örneğin diltiazem, nifedipin anal sfinkter tonusunu düşürerek iyileşmeyi hızlandırır. Nitrogliserin baş ağrısı gibi yan etkilere neden olabilir.
- Lokal lidokain içeren krem ve koruyucu merhemler ağrıyı hafifletir.
- Botulinum Toksini (Botox, Dysport)
- Tıbbi tedaviye yanıt vermeyen fissürlerde uygulanan bu yöntem, anal kası geçici olarak gevşetir.
- % 60 – 80 başarı oranına sahip olup, 6-8 ay içinde tekrarlanabilir.
- Cerrahi Tedavi
- Lateral internal sfinkterotomi (kronik fissürlerde altın standart):
- İç anal sfinkter kasının bir kısmı kesilerek dinlenme basıncı azaltılır.
- Başarı oranı %90 -95 olup iyileşme ortalama 3 hafta sürer.
- İşlem sonrası hafif gaz- kaçırma gibi komplikasyonlar olabilir. Kalıcı inkontinans riski düşük ve nadirdir.
- Genellikle günü birlik, lokal veya genel anestezi altında uygulanır.
ÖZET TEDAVİ ALGORİTMASI
AŞAMA TEDAVİ YAKLAŞIMI
Akut (<6 hafta) Beslenme düzeni, sıvı ve lif, sıcak oturma banyosu
dışkı yumuşatıcı topikal krem
2-3 ay sonra düzelme yoksa Nitrogliserin /lidokain /kalsiyum kanal blokeri kremler
Yine iyileşme olmazsa Botox enjeksiyonu
Kronik ya da başarısız medikal tedavi Lateral internal sfikterotomi cerrahisi
Ne zaman doktora Başvurmalı ?
- 6 haftadan uzun süren kırmızı kanama ve ağrı,
- Dışkı akışının zorlaşması ya da tuvalet sırasında şiddetli ağrı,
- Ateş, iltihap, değişen bağırsak alışkanlıkları veya altta yatan bağırsak hastalığı varsa.
Korunma Önerileri
- Yeterli lif ve su tüketimi; dışkı yumuşaklığı
- Tuvalette zorlanmaktan kaçınma ve makul süre oturma.
- Tuvalet sonrası nazik temizlik – yumuşak kağıt ya da ılık su kullanımı önerilir.
Sonuç: Çoğu anal fissür uygun ev ve medikal bakımı ile 6 hafta içinde iyileşir. Kronikleşen veya iyileşmeyen olgularda Botox ya da cerrahi yöntemler yüksek başarı sağlar. Tedavi protokolünü uygulamak hem ağrıyı hafifletir hem de yaşam kalitesini artırır.