İYOT EKSİKLİĞİ

Günümüzde coğrafi olarak dünya popülasyonunun üçte biri iyot eksikliği görülen alanlarda yaşamaktadır. İyot toprağın yüzeyinde yerleşir; sıkıca toprak partiküllerine bağlı kalabilir. Bu sebepten karada yetişen sebzeler iyotu yeterince barındırmazlar. Vücut kendi iyotunu sentezlemediği için besinlerle almak zorundayız. İyottan zengin besinlerden uzak kalanlarda iyot eksikliği görülebilir. İyot eksikliğini gidermek amacıyla iyot içeren vitamin desteği alınabilir. Ancak iyotun ihtiyaç dışında alınması da yine tiroid fonksiyonlarını bozacağından dolayı hekim kontrolünde iyot destek tedavisi planlanmalıdır Sağlıklı ve dengeli beslenenlerde iyot eksikliği görülmez, desteğe de gerek kalmaz.
İYOTUN ÖNEMİ:
Özellikle doğurganlık çağındaki kadınlarda eksikliğinin önüne geçilmelidir. Tiroit sağlığı meme sağlığı ve sinir sistemi gelişimi ve bebeklerin sağlığı için iyot eksikliğinin giderilmesi gerekmektedir. Çocuklarda günlük iyot ihtiyacı 90-120 µg, erişkin bireylerde günde 150 µg, gebelerde 220 µg, emziren kadınlarda isegünlük 290 µg’ dır.
İyot meme dokusunda konsantre olarak birikir, fibokistik meme hastalığı gelişimine ve kanser gelişimine karşı koruyucu rol oynar ayrıca iyot eksikliği hipotiroidizme yol açarak mental fonksiyonların bozulmasına ve günlük enerji ihtiyacının eksikliğine neden olabilir.

İYOT VE TİROİD BEZİ İLİŞKİSİ

Tiroit hormonlarının oluşumu için iyot gerekli bir elementtir. İyot düzeyinin düşük olması tiroit hormon üretimini azaltır ve zaman içerisinde tiroit bezi vücuda yeter miktarda hormon salgılayabilmek için büyümeye başlar ve guatr dediğimiz büyümüş tiroit bezi oluşumuna neden olur. Tiroit bezi az çalışmasının çeşitli nedenleri vardır. Ülkemizde en çok iyot eksikliğine bağlı guatr görülür. Karadeniz yöresinde yaşayanlar risk altındadır. Karadeniz yöresindeki fazla yağışların topraktaki iyotu uzaklaştırması bir etken olabildiği gibi; bu bölgede sık tüketilen lahana, karnabahar, brüksel lahanası, şalgam, turp gibi guatrojen gıdalar tiroit bezinde iyot taşınmasını engelleyerek yalancı iyot eksikliği yaparak guatra neden olur.
TANI: İyot eksikliğini saptamanın yöntemi 24 saatlik idrar biriktirilmesidir ancak bu oldukça zor bir yöntemdir idrar volümü de yanlış ölçülebilir. Bazı testler az miktarda idrar örneğinde iyot çalışabilmektedir. Yakın zamanda kan iyot ölçümü de yapılmaya başlanmıştır.

İYOT ALIMI NASIL ARTAR?

Diyetimizde iyot alımını arttırmak için en yüksek iyot içeren besinden başlayacak olursak deniz yosunları, deniz ürünleri, balık, iyotlu tuz, peynir, yoğurt, inek sütü, yumurta, çilek gibi besinlerden yararlanabiliriz. Sebzelerden ıspanak, şalgam, pazı, kabak, ayrıca kuru fasulye iyot içerir. Pişirme ile besinlerdeki iyot oranı azaldığı için besinlerin taze tüketilmesi, aşırı kaynatma ve kızartmaya maruz bırakılmaması gerekir. Tuzu yemek piştikten sonra ekleyin
Destek amaçlı iyot takviyesi için hekiminizle görüşmeniz şarttır. Fazla iyot düzeyleri tiroit fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir.
*Standart multivitaminlerin içinde genellikle 150 µg iyot vardır.
*Lugol %5 damla kullanılacaksa 1 damlasında 6250 mikrogram iyot vardır
*Lugol tabletin bir adetinde 12.000 mikrogram iyot vardır
*Lugol %2 damla: 1 damlasında 2500 µg iyot bulundurur

İYOT EKSİKLİĞİNE BAĞLI HİPOTİROİDİ BELİRTİLERİ

Halsizlik, devamlı uyku hali
Dikkat dağınıklığı
Depresyon
Kilo alma
Ciltte kuruluk
Saç dökülmesi
Tırnakların kolay kırılması
Terlemede azalma
Üşüme
İştah azalması
Eklemlerde ağrı
Ellerde uyuşukluk hissi
Kas krampları
Guatr
Tansiyon düşüklüğü/yüksekliği
Çocuklarda boy kısalığı
Kolesterol seviyesinde artış
Çocuk sahibi olamama, düşük yapma
Adet dönemlerinde düzensizlik
Özellikle gözaltları olmak üzere tüm vücutta şişlik, ödem
Bağışıklık sisteminin bozulması

Bu tür yakınmalar birçok başka hastalıkta da görülebilir. Bu nedenle öncelikle hekim muayenesi ile sebebe yönelik araştırma yapılmalıdır. İyot takviyesinin dikkatle yapılması gerekir. Yanlış iyot kullanımı bazı yan etkiler doğurabilir.

İYOT KULLANIMINDA GÖRÜLEBİLEN YAN ETKİLER: Başağrısı, eklem ağrısı, eklemlerde, yüzde, dilde şişme, boğazda yanma hissi, ağıda metalik tat, ellerde ve ayaklarda uyuşma, midede gastrit benzeri yakınmalar, ishal, yorgunluk hissi gibi genel şikayetler olabilir